Instruktorzy krajowi

Szczegóły

autor tekstu

Wbrew pozorom ruch działkowy nie jest reliktem komunizmu jak usiłują wmówić naszemu społeczeństwu niektórzy przedstawiciele partii politycznych. Ogródki działkowe istnieją w większości krajów Zachodu. Część z nich funkcjonuje w centrach metropolii.

Słowacy stracili swoje działki. Wykupili je deweloperzy

Uzasadniając wyrok, prezes TK Andrzej Rzepliński mówił m.in., że Trybunał dokonał analizy porównawczej uregulowań dotyczących ogrodów działkowych w ościennych państwach między innymi na Słowacji i w Niemczech.

U naszych sąsiadów na Słowacji nowelizacja prawa działkowego w 2011 roku doprowadziła do przejęcia wielu tysięcy działek przez deweloperów. Opłaty dzierżawne wzrosły wielokrotnie, a w przypadku wykupu działek obowiązują ceny rynkowe.
30 tysięcy użytkowników działek na Słowacji po nowelizacji prawa działkowego dowiedziało się, że muszą ponosić rynkowe koszty dzierżawy. Zdaniem mediów nowe przepisy są "likwidacyjne", ponieważ aż 90 procent słowackich działkowiczów to emeryci, których nie stać na utrzymanie działek.
Do 1 kwietnia 2011 roku użytkownicy działek pod Bratysławą płacili symboliczną sumę około 4 euro rocznie za 700 metrów kwadratowych. Od 1 kwietnia cena wzrosła do 1500 euro. Rynkową cenę musi też zapłacić działkowicz, który chce swój ogródek wykupić.

Działki w rękach słowackich deweloperów
Adwokat Vladimir Kordos z kancelarii prawnej przyznaje, że "grunty przeznaczone pod działki ogrodnicze sprzedają się obecnie co najmniej po 45 euro za metr kwadratowy". Większości działkowiczów nie stać na zapłacenie takiej ceny. Wiele działek kupują deweloperzy. Działkowcy z braku pieniędzy swoje działki porzucają.

Zanim nowelizacja ustawy weszła w życie, obowiązywał okres przejściowy, w którym działkowicze mogli wykupić swoje działki po cenie regulowanej przez państwo. Sekretarz Słowackiego Związku Ogródków Działkowych Juraj Korczek przyznaje, że nowelizacja przepisów "równała się ograniczeniu dotychczasowych praw Związku", a po jej wprowadzeniu "wiele działek zostało opuszczonych przez ich dotychczasowych użytkowników". Najwięcej stracili działkowicze dużych miastach. W Bratysławie lukratywne tereny działkowe sprzedawane są na pniu po 45 - 60 euro za metr kwadratowy. "Kto z emerytów może sobie na to pozwolić?" - pyta retorycznie Korczek.

Niemcy uregulowali swoje ogródki

W Niemczech istnieje prawie milion ogródków działkowych, użytkowanych przez pięć milionów działkowiczów na podstawie umów dzierżawy i zajmujących w sumie powierzchnię 46 tysięcy ha. Historia powstawania ogródków działkowych w Niemczech sięga początków XIX w.
Ogólne zasady ich użytkowania reguluje federalna ustawa o ogródkach z 1983 r., a szczegółowo regulaminy lokalnych stowarzyszeń działkowiczów, których w Niemczech jest ponad 15 tysięcy. Stowarzyszenia te należą do Federalnego Związku Niemieckich Przyjaciół Ogrodnictwa i są traktowane jak organizacje użyteczności publicznej. Pełnią rolę pośrednika w zawieraniu umów dzierżawy ogródków działkowych między gminami a użytkownikami.
Według ustawy tego typu umowy zawarte z innym podmiotem niż organizacja użyteczności publicznej są nieważne.

W myśl ustawy ogródek działkowy nie powinien zajmować więcej niż 400 metrów kwadratowych i z reguły przynajmniej jedną trzecią jego powierzchni powinna zajmować uprawa na własne potrzeby. Ogródki mają służyć wypoczynkowi na łonie natury. Działkowiczom nie wolno użytkować ogródków w celach komercyjnych. Wiele stowarzyszeń działkowiczów wymaga od swoich członków, by uprawiając ogródki nie szkodzili środowisku naturalnemu, a zatem na przykład dbali o zachowanie rzadkich i starych gatunków roślin ozdobnych czy drzewek i krzaków owocowych.

Działkowicze dzierżawią swoje ogródki od gmin na podstawie umowy. Tylko w szczególnych wypadkach taka umowa może być wypowiedziana, np. w przypadku naruszenia jej postanowień. Opłata za dzierżawę jest niska.

Najwięcej ogródków działkowych w Niemczech jest w Berlinie - ponad 69 tysięcy. W wielkich miastach zapotrzebowanie na ogródki znacznie przewyższa podaż, a wiele stowarzyszeń działkowiczów prowadzi listy oczekujących. Ogródki uważane są za alternatywną i tanią formę wypoczynku rodzinnego. Angela Merkel powiedziała niedawno "Ogrody działkowe bronią wielkiej idei: zielone wyspy zapewniają miastom swobodny dostęp do natury. Stwarzają przestrzeń do ruchu, umożliwiają przyjemności własnoręcznej uprawy owoców i warzyw. Są tymi miejscami, w których duzi i mali mogą na własnej skórze przekonać się o zależnościach panujących w przyrodzie, poznać cykle pór roku. Dzięki temu ogrody działkowe sprzyjają zdrowiu i edukacji".

W Wielkiej Brytanii

Brytyjski ruch działkowy jest bardziej rozdrobniony. Nad Tamizą są 323 organizacje, z których dwie trzecie jest zrzeszonych w Narodowym Towarzystwie Działek i Ogrodów Wypoczynkowych (NSALG). Zgodnie z prawem z 1908 r. wystarczy kilkunastu ochotników, by gmina miała obowiązek przekazać im ziemię w użytkowanie. Opłata nie jest wygórowana - działkowiec zrzeszony w NSALG płaci rocznie 25 - 30 funtów (133 -160 zł). Popyt na ogródki nie maleje: na liście oczekujących jest obecnie 87 tys. osób.

Jego Wysokość Książę Walii zgodził się objąć patronatem Krajowe Stowarzyszenie Ogródków Działkowych i Wypoczynkowych (the National Society of Allotment & Leisure Gardeners - NSALG) z siedzibą w Corby (Northamptonshire). Książę Walii, który od dawna interesuje się ogrodnictwem oraz zrównoważoną uprawą roślin, zawsze chętnie propagował korzyści płynące z tego typu działalności.

W Rosji, Ukrainie, Białorusi

Na wschód od Polski tradycja wakacji na daczy sięga czasów Piotra Wielkiego. W czasach Związku Radzieckiego wielu mieszkańców ZSRR pobudowało na nich drugie domy, niektóre wsie przekształciły się w osiedla daczników. Po upadku komunizmu, w latach 90., marchewka i ziemniaki z działki były dla wielu Rosjan, Białorusinów czy Ukraińców dodatkowym źródłem pożywienia. W1995 r. 70 proc. rodzin z Mińska uprawiało własne warzywa. Część działek jest położona na obrzeżach miast, w punktach atrakcyjnych dla deweloperów. Na Ukrainie zdarzało się naginanie prawa, by wyprowadzić dany ogródek spod ochrony ustawy o działkach i zbudować centra handlowe.

W Danii

Pierwsze ogrody działkowe w Danii, które istnieją do dzisiaj założyli pracownicy kolei duńskich w roku 1821. Powstawały głównie w miastach przemysłowych, gdzie istniała potrzeba zapewnienia dostępu do natury, świeżego powietrza, zdrowej żywności.

W roku 1906 rozpoczęły się pierwsze próby budowy organizacji zrzeszającej działkowców. Kilka lat później zawiązał się związek zrzeszający dwadzieścia jeden stowarzyszeń działkowych. W roku 1950 organizacja związkowa była już tak duża, że podzielono ją na okręgi.

Dzisiaj ogrody działkowe w Dani przeżywają rozkwit. Sąd najwyższy w Dani w roku 2007 ustalił ceny opłat dla działkowców, ceny działek i altan, które obowiązują wszystkie ogrody działkowe. Zapobiega to spekulacji ponieważ lista oczekujących na przydział działek w Danii jest bardzo długa. Jednak rząd Danii przychylny jest ogrodnictwu działkowemu dlatego powstaje ciągle wiele nowych ogrodów.

Należy wspomnieć, że Dania była jednym z pierwszych założycieli międzynarodowej organizacji działkowców czyli Międzynarodowego Biura Ogrodów Działkowych i Rodzinnych - zrzeszającego związki narodowe działkowców z 15 państw: Austrii, Belgii, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Luksemburga, Norwegii, RFN, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii. (joto)

We Francji

Pierwsze ogrody działkowe we Francji powstały w 1904 roku. Założono wówczas towarzystwo działkowe skupiające ogródki w Paryżu i na jego przedmieściach. Ogrodnictwo działkowe zaczyna się rozwijać i już w roku 1920 liczy czterdzieści siedem tysięcy działkowców.

W 1907 roku towarzystwo ma swoją siedzibę już w 63 powiatach. Powstają regulacje prawne nakładającego na działkowców obowiązki ale też dające przywileje. W czerwcu 1946 roku prezydent Francji mówi, że „w nowym świecie społecznym jaki powstanie po II wojnie światowej i jaki ludzkość zamierza zbudować obywatele muszą mieć prawo nie tylko do pracy i płacy minimalnej, do mieszkań ale też do odpowiednich warunków odpoczynku, dostępu do natury, powietrza i słońca”.

W roku 1952 powstaje ogólnonarodowa federacja rodzinnych ogrodów działkowych Francji. Ogrodnictwo działkowe nadal się rozwija. Uchwala się prawo, które mówi o społecznym charakterze ogrodów i chroni działkowców przed zakusami ich wywłaszczenia. Dzisiaj ogrody działkowe we Francji są naturalnym uzupełnieniem mieszkań socjalnych francuzów. (joto)

W Szwecji

Ogrody działkowe w Szwecji istnieją od ponad 100 lat. Wyrosło już wiele pokoleń nowych działkowców kultywujących w Szwecji ideę ogrodnictwa działkowego.

Ogrody działkowe są częścią szwedzkiego codziennego życia i traktowane powszechnie jako niezbędne dla zdrowia obywateli. Są azylem dla społeczeństwa żyjącego w zgodzie z przyrodą. Stały się częścią szwedzkiego dziedzictwa kulturowego.

Szwedzkie stowarzyszenie ogrodów działkowych organizuje działalność działkowców, czuwa nad swoimi członkami, zapewnia poradnictwo ogrodowe, organizuje Międzynarodowe Targi Sztokholmskie Ogrodów Skandynawskich. Z każdym rokiem powstają tam nowe ogrody działkowe, bowiem mottem szwedzkiej organizacji jest „Ogród dla każdego obywatela”. (joto)

USA

W USA na Manhattanie średnia cena za metr kwadratowy ziemi sięga 25 tys. dolarów, a mimo to wciąż powstają tam nowe ogródki działkowe. Zwykle są dużo mniejsze pod względem powierzchni niż ich polskie odpowiedniki - na jedną rodzinę przypada średnio od 9 do 18 mkw. Niektóre ogródki nie są nawet podzielone na działki - ludzie wspólnie uprawiają grządki i dbają o rośliny. Zaś o wpływach Amerykańskiego Stowarzyszenia Ogródków Wspólnotowych świadczy to, że na jego ostatnim zjeździe była obecna first lady Michelle Obama.

Międzynarodowe Biuro Ogrodów Działkowych i Rodzinnych

Polski Związek Działkowców jest członkiem Międzynarodowego Biura Ogrodów Działkowych i Rodzinnych - zrzeszajacego związki narodowe z 15 państw: Austrii, Belgii, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Luksemburga, Norwegii, RFN, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii. PZD w ramach Biura Międzynarodowego współpracuje z Radą Europy i Unią Europejską. Biuro Międzynarodowe ma status doradcy przy Radzie Europy. W latach 2005-2008r. przewodnictwo w Międzynarodowym Biurze pełnił Prezes PZD Eugeniusz Kondracki, który cały czas aktywnie działa na rzecz rozwoju ruchu działkowego w UE.

Siedziba Międzynarodowego Biura znajduje się w Luksemburgu.Tam też już w roku 1927 odbył się pierwszy Międzynarodowy Kongres Działkowców, a współpraca polskich działkowców z organizacjami o podobnym charakterze z innych państw Europy sięga już okresu międzywojennego. O wysokiej ocenie dla ruch ogrodnictwa działkowego w Polsce świadczy fakt, że V Międzynarodowy Kongres Działkowców odbył się w Poznaniu. Było to w roku 1935. Wyrazem docenienia roli i znaczenia polskiego ruchu działkowego w Europie było zorganizowanie w 1999 r. przez Polskę Międzynarodowego Seminarium Działkowców. Z kolei w 2007 r. odbył się w Krakowie XXXV Międzynarodowy Kongres Ogrodów Działkowych i Rodzinnych. Jego tematem była przyszłość ogordów działkowych w Europie. (tekst przyjętej rezolucji, galeria zdjeć)

Polskie ogrody działkowe są uznawane za najładniejsze w Europie. Praca samorządu PZD była wielokrotnie nagradzana - m.in. w 2001 roku, kiedy to podczas Seminarium w Monachium, Biuro Międzynarodowe nagrodziło ROD 'Relaks' w Obornikach Wielkopolskich prestiżowym dyplomem "Ogród zgodny z naturą"... czytaj więcej

Książe Karol patronem angielskiego stowarzyszenia działkowców

Jego Wysokość Książę Walii zgodził się objąć patronatem Krajowe Stowarzyszenie Ogródków Działkowych i Wypoczynkowych (the National Society of Allotment & Leisure Gardeners - NSALG) z siedzibą w Corby (Northamptonshire). Książę Walii, który od dawna interesuje się ogrodnictwem oraz zrównoważoną uprawą roślin, zawsze chętnie propagował korzyści płynące z tego typu działalności.

Krajowe Stowarzyszenie Ogródków Działkowych i Wypoczynkowych (NSALG) rozpoczęło swoja działalność, jako spółdzielnia w roku 1901. Do dnia dzisiejszego Stowarzyszenie pozostaje własnością jego członków. Jest przez nich zarządzane oraz finansowane, by skutecznie chronić, zachować i promować ogródki działkowe, tak by mogły korzystać z nich również przyszłe pokolenia. Ponadto, Stowarzyszenie stawia sobie za cel dostarczanie porad i informacji; zarówno posiadaczom działek, jak i amatorom przydomowych ogródków.

NSALG jest aktywnym uczestnikiem procesu konsultacji dotyczących rozporządzania parcelami ustawowo przeznaczonymi do wykorzystania, jako ogródki działkowe, w wyniku czego kilka terenów objętych zostało ochroną. Stowarzyszenie w aktywny sposób dostarcza mediom informacji na temat ogrodów działkowych – dotyczą one zarówno przeszłości, teraźniejszości, jak i planów na przyszłość. W swoich działaniach Stowarzyszenie skupia się na współpracy z rządem by, zapewnić udział działkowców w debacie publicznej oraz dać wyraz znaczeniu ogrodów działkowych w dzisiejszym społeczeństwie.

Stowarzyszenie jest współzałożycielem międzynarodowego biura, które reprezentuje ponad 3,5 miliona właścicieli ogródków działkowych – z krajów północno-europejskich oraz Skandynawii.

Dziś, Prezes NSALG pan Alan Rees MBE oraz pani Donna McDaid Sekretarz Generalna NSALG z ogromną radością przyjmują decyzję księcia Walii. Przedstawiciele Stowarzyszenia wyrażają nadzieję, że objęcie patronatem działalności Stowarzyszenia przez Jego Wysokość przyczyni się do rozbudzenia większej świadomości społecznej związanej z działalnością ogródków działkowych, a także przyczyni się do pozyskania wsparcia na rzecz Stowarzyszenia.

Mrs Donna McDaid
National Secretary

_{Tekst został opublikowany w numerze 4/2011 magazyny Allotment and Leisure Gardener}

Kanclerz Angela Merkel w kwartalniku Der Fachberater o ruchu działkowym

Ogrody działkowe realizują wielką ideę
„Wobec faktu pozytywnego oddziaływania ogrodów, nasz kraj może poczytać sobie za szczęście, że w wielu stowarzyszeniach zmiana pokoleniowa dokonuje się wzorcowo zabezpieczając w ten sposób przyszłość.“ (dr Angela Merkel)

Drodzy działkowcy,
Ogrody działkowe bronią wielkiej idei: zielone wyspy zapewniają miastom swobodny dostęp do natury. Stwarzają przestrzeń do ruchu, umożliwiają przyjemności własnoręcznej uprawy owoców i warzyw. Są tymi miejscami, w których duzi i mali mogą na własnej skórze przekonać się o zależnościach panujących w przyrodzie, poznać cykle pór roku. Dzięki temu ogrody działkowe sprzyjają zdrowiu i edukacji.

Powszechnie przyjęta nazwa ‚działka‘ (po niemiecku Schrebergarten) nawiązuje do osoby lekarza i pedagoga. Przed około 150 laty, w epoce industrializacji i socjalnej biedy, Daniel Gottlob Moritz Schreber opowiadał się za tym, żeby ludzie – zwłaszcza dzieci i młodzież – mogły i przebywać, i zażywać ruchu na świeżym powietrzu.

Zainicjowane przez niego place zabaw zgodnie z jego koncepcją łączyły się z ogrodami dla dorosłych. W uznaniu tej idei powstała później nazwa ogródków Schrebera ‘Schrebergarten‘, będąca dziś pojęciem utrwalonym.

Niezłomne powodzenie
Zielone oazy miast cieszą się od momentu ich wynalezienia niezmiennie wysokim powodzeniem. Świadczy o tym także nadal wielka liczba ogródków działkowych i miliony użytkowników w Niemczech. Wiele młodych rodzin uwielbia dziś te małe kawałki gruntu, które można ukształtować całkowicie według swoich własnych wyobrażeń. Ogrody działkowe tworzą wyspy wypoczynku i wewnątrz, i na peryferiach miast. Sprzyjają kontaktom, wymianie doświadczeń, spotkaniom i aktywnemu życiu w stowarzyszeniach.

Będąc zielonymi płucami tych miast spełniają również ważne funkcje ekologiczne i klimatyczne. Mając znaczenie architektoniczne, ekologiczne i socjalne ogrody działkowe pomagają zazieleniać dzielnice miast, miasteczek i mniejszych miejscowości, podnosząc ich walory jako miejsc do życia.

Aktywne uczestniczenie w tym procesie, jego kształtowanie, pozostanie również w przyszłości istotnym zadaniem stowarzyszenia BDG /Federalnego Stowarzyszenia Niemieckich Działkowców/, związków działkowców na szczeblu landów, a także wielu tysięcy stowarzyszonych w nich lokalnych związków działkowców. Duża liczba projektów takich, jak ogródki szkolne i przedszkolne, ścieżki dydaktyczne, oferty dla seniorów i wielokulturowe ogrody spotkań aktywnie podejmują tematy społeczne, realizując koncepcje integracyjne.

Wobec faktu pozytywnego oddziaływania ogrodów, nasz kraj może poczytać sobie za szczęście, że w wielu stowarzyszeniach zmiana pokoleniowa dokonuje się wzorcowo zabezpieczając w ten sposób przyszłość.

Podziękowania i wyrazy uznania dla pracujących społecznie
Około 100.000 społeczników pracuje dziś aktywnie na rzecz ogrodów działkowych. Cieszy mnie, że tyle zaangażowanych obywatelek i obywateli jest chętnych do wnoszenia swojej wiedzy i doświadczeń w życie stowarzyszenia, jest gotowych do brania na swoje barki odpowiedzialności.

Państwa praca zasługuje na podziękowania i uznanie, ponieważ bez waszego bezprzykładnego i aktywnego zaangażowania na rzecz dobrego współistnienia i zdrowego środowiska, miejskie życie w naszym kraju byłoby o wiele mniej kolorowe. Rząd federalny wspiera zaangażowanie na rzecz ogrodów działkowych zapewniając trwałe i pewne warunki ramowe, które powinny m.in. zapewniać przystępne czynsze dzierżawne, ponieważ naszym celem jest i pozostanie to, żeby również ludzie o niskich dochodach mogli obejmować w posiadanie i użytkować swój kawałek ziemi. W ten sposób piszemy dalszy ciąg historii sukcesu ogródków działkowych.

Wszystkim działkowcom w Niemczech życzę, żeby ten zielony kciuk zawsze był zwrócony w górę także w przyszłości. Niechże nadal służą Wam radości z ruchu na świeżym powietrzu i rozkosze obcowania z przyrodą.

dr Angela Merkel,
Kanclerz Federalna