Szczegóły

Utworzono: wtorek, 12, grudzień 2017

autor tekstu

KR PZD

Szanowni Delegaci, Przedłożony dzisiaj projekt nowelizacji statutu jest rezultatem intensywnych prac całego Związku nad realizacją obowiązku dostosowania najważniejszego aktu prawa wewnątrzzwiązkowego do nowych przepisów powszechnie obowiązujących.

W dniu 20 maja 2016 roku weszła bowiem w życie ustawa o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw, która istotnie znowelizowała przepisy regulujące status stowarzyszeń. Tym samym dotyczy ona PZD, który działa w formie stowarzyszenia ogrodowego. W konsekwencji Związek musi dokonać odpowiedniej zmiany statutu do 20 maja 2018 roku. Taki obowiązek wynika wprost z art. 8 powyższej ustawy, który stanowi, że „W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stowarzyszenia działające na podstawie przepisów dotychczasowych dostosują swoje statuty do wymagań ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”.

Należy podkreślić, że obowiązek dostosowania statutu do nowelizacji dotyczy jedynie tych zmian, które odnoszą się do działalności danego stowarzyszenia. Oznacza to, ze zakres wymaganej zmiany statutu PZD nie jest zbyt szeroki. W praktyce spośród wielu zmian wprowadzonych przez nowelizację tylko jedna z nich odnosi się bezpośrednio do Związku w aspekcie konieczności zmiany statutu. 

Przypadek ten dotyczy nowego art. 10 ust. 1 pkt 5a ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Regulacja ta wymaga od każdego stowarzyszenia, aby w statucie jednoznacznie określono, czy istnieje możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją. Jeżeli zaś w statucie zostałaby przewidziana taka możliwość, to nowelizacja wymaga, aby równocześnie statut rozstrzygnął możliwość otrzymywania takiego samego wynagrodzenia przez członków zarządu terenowej jednostki organizacyjnej. Jak zatem widać, zakres zmian wymaganych przez nowelizację nie jest zbyt szeroki, lecz dotyczy niezwykle ważnej sprawy, która od lat wywołuje żywą dyskusje w naszym środowisku.

Koleżanki i Koledzy,

Niezależnie od potrzeby realizacji obowiązku ustawowego, konieczność zwołania Krajowego Zjazdu w celu zmiany statutu od początku była postrzegana jako doskonała okazja do przeprowadzenia generalnej oceny najważniejszego dokumentu w naszym Związku. Z tego względu nie zwlekano z rozpoczęcie prac nad statutem. Mimo że termin na dokonanie zmiany został wyznaczony na 20 maja 2018 roku, to już w 2016 roku podjęto w Krajowej Radzie prace analityczne i koncepcyjne zmierzające do określenia zakresu zmian, jakie będzie wymagał statut. W tym względzie wypracowano również wstępne założenia realizacji tego obowiązku. Jednocześnie na skutek prowadzonych analiz przyjęto, że - oprócz dostosowania statutu do nowych rozwiązań ustawowych - należy udoskonalić obowiązujące obecnie rozwiązania i zmodyfikować statut także w zakresie nie objętym nowelizacją. Ponad dwuletni okres funkcjonowania statutu dostarczył bowiem wielu spostrzeżeń co do kwestii, które należałoby udoskonalić w tym dokumencie.

Dlatego też już 24 maja 2017 roku Krajowa Rada oficjalnie rozpoczęła prace związane ze zmianą statutu. Tym samym wszczęto szerokie konsultacje wewnątrzzwiązkowe w zakresie zagadnień wymagających nowej regulacji. Zaapelowano do wszystkich struktur i członków Związku o aktywne włączenie się w dyskusję nad statutem i zgłaszanie swoich propozycji, które odpowiadałyby na oczekiwania działkowców i jeszcze bardziej usprawniły funkcjonowanie ogrodów i całego Związku.

Jednocześnie Krajowa Rada powołała specjalną Komisję ds. Nowelizacji Statutu, która została zobowiązana przede wszystkim do wypracowania propozycji w celu dostosowania statutu do nowelizacji ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Komisji powierzono również dokonanie oceny wniosków dotyczących statutu wniesionych w ramach konsultacji wewnątrzzwiązkowych i na ich podstawie wypracowanie odpowiednich propozycji. W celu realizacji tych ważnych zadań,  Komisja musiała być nie tylko reprezentatywna, ale również prezentować wysoki poziom merytoryczny. Dlatego też została obsadzona piętnastoma osobami posiadającymi odpowiednie doświadczenie oraz niezbędną wiedzę do aktywnego i twórczego udziału w pracach Komisji.

Powołana Komisja musiała szybko rozpocząć swoje prace ze względu na masowy odzew organów i członków PZD na apel Krajowej Rady o czynny udział w konsultacjach nad zmianą statutu. Krajowa Rada otrzymała  ogromną ilość wniosków i propozycji dotyczących rozmaitych zagadnień statutowych. Posiadając tak bogaty materiał Komisja przystąpiła do prac i odbyła wiele intensywnych posiedzeń, podczas których dokonała szeregu ważnych ustaleń. Uwzględniono tym samym część napływających wniosków i propozycji z terenu. Trwające prace posuwały się do przodu, lecz nie były łatwe. Sporo zagadnień nie dawała się rozwiązać w prosty sposób. W takich sytuacjach prowadzono merytoryczną dyskusja, rozważano wszelkie racje i proponowano rozwiązania najlepiej służące działkowcom i ogrodom. W taki sposób komisja pracowała nad projektem statutu, który chciała jak najszybciej przedstawić do konsultacji. Aby jeszcze bardziej zintensyfikować prace, komisja postanowiła wyłonić ze swojego grona dwie specjalistyczne podkomisje, z których jedna zajęła się sprawami struktur i organów PZD, natomiast druga -  sprawami finansowymi i majątkowymi Związku. Podkomisje te rozpatrzyły celowość wprowadzenia do statutu PZD konkretnych rozwiązań ze swego zakresu tematycznego.

W wyniku powyższych prac komisja opracowała projekt zmiany statutu, który nie tylko dostosował regulacje związkowe do nowych przepisów ustawy o stowarzyszeniach, ale również udoskonalił inne zapisy statutowe. W tym zakresie przewidziano wiele nowych i potrzebnych rozwiązań.

W dniu 28 września br. powyższy projekt  został przyjęty przez Prezydium Krajowej Rady i skierowany do szerokich konsultacji. Za pośrednictwem okręgowych zarządów został przekazany do oceny działkowców, zarządów ROD i innych organów Związku.

Niezależnie od powyższych konsultacji, projekt został poddany wnikliwej dyskusji podczas 5 przedzjazdowych konferencji delegatów. Temat wzbudził wielkie zainteresowanie i był głównym zagadnieniem omawianym podczas wszystkich konferencji. Po omówieniu zmian, delegaci wyrażali swoje opinie i stanowiska, a także zgłaszali wnioski i propozycje co do poszczególnych zapisów statutowych. Ogólnie można uznać, że projekt statutu został dobrze przyjęty przez delegatów i został oceniony jako potrzebny i oczekiwany dokument. Tej oceny nie zmieniają wnioski delegatów dotyczące zmian niektórych zapisów. Odnosiły się one bowiem przeważnie do kilku zagadnień, które wywołują dyskusję w całym Związku. Chodzi przede wszystkim o takie sprawy, jak określenie zasad i trybu wypowiadania umowy dzierżawy działkowej czy też przywrócenie prac na rzecz ogrodu.

Po przeprowadzonych konsultacjach nad projektem zmiany statutu, Komisja ponownie się zebrała i rozpatrzyła nadesłane wnioski i propozycje. Wszystkie zostały rozpatrzone, skutkiem czego dokonano niezbędnych poprawek. Dzięki temu projekt został udoskonalony.

W konsekwencji Krajowa Rada PZD podjęła w dniu 15 października br. uchwałę o przyjęciu projektu statutu i jego skierowaniu pod obrady Krajowego Zjazdu Delegatów. Jednocześnie Krajowa Rada uznała, że prace nad projektem powinny potrwać do dnia Zjazdu, żeby uchwalony statut czynił zadość wszelkim wymogom. I rzeczywiście, prace te toczyły się niemal do ostatniej chwili, aby dzisiaj można było przedstawić Państwu optymalny projekt do uchwalenia. Zawiera bowiem wiele nowych rozwiązań, które mają nie tylko dostosować statut do obowiązującego prawa, ale również usprawnić działalność ogrodów i całego Związku. Warto w tym miejscu omówić najważniejsze z nich.

Jak już wspomniałem, nowe regulacje ustawowe wymuszają wprowadzenie jednoznacznych zapisów statutowych co do kwestii wynagradzania za pełnienie funkcji w organach zarządzających na szczeblu krajowym i okręgowym. Ustawa wymaga bowiem, aby kwestia ta została rozstrzygnięta odnośnie członków „zarządu”, co w Związku odnosi się do Prezydium Krajowej Rady. Natomiast w przypadku gdy w statucie zostanie przewidziana możliwość otrzymywania wynagrodzenia przez członków Prezydium Krajowej Rady, to nowelizacja wymaga, aby równocześnie kwestię tę rozstrzygnąć wobec członków zarządu terenowej jednostki organizacyjnej, a więc członków okręgowych zarządów. W trakcie prac nad tym zagadnieniem uznano jednak, że sprawę wynagrodzeń należałoby unormować całościowo. Proponuje się więc, aby każdy członek organu mógł pobierać wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją. Ze względu na charakter statutu, przedmiotowego zagadnienia nie sposób unormować w sposób całościowy. Dlatego też proponuje się, aby szczegółowe reguły w tym zakresie określiła Krajowa Rada w odrębnej uchwale. Tym samym statut ograniczy się do określenia podstawowej zasady, która przesądzi o możliwości wynagradzania członków organów wszystkich szczebli. Stanowi to pierwszy krok w kierunku unormowania tego istotnego zagadnienia.  

Koleżanki i Koledzy,

Prawdopodobnie najtrudniejszą sprawą, którą dyskutowano w trakcie wielomiesięcznych prac nad zmianą statutu, była kwestia nowego trybu wypowiadania umowy dzierżawy działkowej. Ponad dwuletni okres obowiązywania statutu dowiódł, że obecne mechanizmy nie są optymalne. W szczególności brak mechanizmu, pozwalającego na zweryfikowanie prawidłowości wypowiedzenia sporządzonego przez zarząd ROD, przyczynia się do sytuacji, gdzie składane są wadliwe oświadczenia, które są podważane dopiero w postępowaniu sądowym. W rezultacie wiele takich spraw jest niejako z góry skazanych na przegraną, gdyż ze względu na popełnione uchybienia, głownie natury formalnej,  sądy wydają niekorzystne wyroki. Takie rozstrzygnięcia można byłoby przewidzieć, gdyby sprawy były wcześniej przedmiotem zwykłej analizy prawnej. Skutkiem tego, po długotrwałych procesach sądowych, zarządy ROD często muszą nie tylko ponosić koszty sądowe, ale również od początku wszczynać całą procedurę zmierzającą do usunięcia działkowca, co w takiej sytuacji może być zadaniem znacznie trudniejszym. Niekiedy pojawia się problem przywrócenia takiej osobie możliwości korzystania z działki ze względu na jej przydzielenie innej osobie, co naraża Związek na wyjątkowo negatywne skutki. Przedmiotowy problem wymaga więc pilnego rozwiązania. Coraz więcej takich spraw trafia do sądów. Wiele z nich niejako „z góry” skazane są na negatywny wyrok. Konsekwencje takich rozstrzygnięć spadają nie tylko na ROD, ale na cały Związek. W szczególności okręgi i tak są angażowane w te sprawy, zwłaszcza poprzez zapewnienie obsługi prawnej, jednak na etapie postępowania sądowego nie mają żadnego większego wpływu na wynik sprawy, który jest zasadniczo determinowany poprzez treść i tryb złożenia wypowiedzenia.

Dlatego też przy okazji zmiany statutu uznano za zasadne rozważenie możliwości wprowadzenia takiej procedury, która zapobiegałby lub znacznie ograniczyła zjawisko składania wadliwych oświadczeń o wypowiedzeniu dzierżawy działkowej. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie mechanizmu weryfikującego formalną i prawną prawidłowość takich oświadczeń. W tym zakresie zgłoszono szereg rozwiązań. Początkowo zaproponowano  bardziej sformalizowany udział okręgowych zarządów w tych sprawach poprzez przeniesienie kompetencji do składania oświadczeń o wypowiedzeniu do OZ. Chodziło o zapewnienie prawnej weryfikacji zasadności pozbawienia prawa do działki, zanim dana sprawa trafiłaby do sądu. I choć koncepcja ta gwarantowała rozwiązanie zasadniczego problemu, to pojawiły się głosy zgłaszające obawy o możliwości realizacji takiego mechanizmu przez niektóre okręgi. Dlatego też wypracowano alternatywną koncepcję, którą przedstawiono delegatom podczas konferencji przedzjazdowych. Zakładała ona wprowadzenie swoistego postępowania odwoławczego, zanim zarząd ROD mógłby wypowiedzieć umowę. Również ten mechanizm nie uzyskał gremialnej aprobaty, co doprowadziło do wypracowania rozwiązania pośredniego, które zostało zaaprobowane przez Komisję, Prezydium KR, jak również samą Krajową Radę.

Proponowany mechanizm zakłada, że kompetencja do składania oświadczeń o wypowiedzeniu pozostałaby przy zarządach ROD. Jednak złożenie takiego wypowiedzenia uzależnione byłoby od dwóch warunków.

Po pierwsze, wymagana byłaby uprzednia uchwała zarządu ROD o konieczności pozbawienia danego działkowca prawa do działki, której integralną częścią byłby projekt oświadczenia o wypowiedzeniu.

Po drugie zaś, skuteczność uchwały zarządu ROD, a tym samym możliwość złożenia samego oświadczenia o wypowiedzeniu, byłaby zdeterminowana zatwierdzeniem tej uchwały przez okręgowy zarząd (obecnie: Prezydium OZ).

Powyższe rozwiązanie wprowadza zatem swoisty wewnątrzorganizacyjny tryb kontrolny przy jednoczesnym pozostawieniu przedmiotowych kompetencji zarządom ROD. Rola okręgów sprowadzałaby się zatem do oceny przygotowanych dokumentów, a zwłaszcza projektu wypowiedzenia. W przypadku zatwierdzenia uchwały, dwie osoby występujące za zarząd ROD byłyby prawnie umocowane do działania w imieniu Związku, który w ostatecznym rozrachunku i tak ponosi odpowiedzialność za skutki związane ze złożonymi wypowiedzeniami. Niemniej jednak główny ciężar związany z przygotowaniem takich spraw spoczywałby – tak jak obecnie – na zarządach ROD, które w takim układzie inicjowałby całe postępowanie poprzez podjęcie uchwały o konieczności wypowiedzenia umowy i przygotowanie projektu oświadczenia o wypowiedzeniu. W szczególności musiałby wskazać zasadnicze przyczyny usunięcia danej osoby ze społeczności ogrodowej. Po przeprowadzeniu własnej oceny, okręg musiałby zatwierdzić taką uchwałę albo podjąć własną o odmowie dokonania tej czynności, wskazując powody odmowy.

Wydaje się, że powyższe rozwiązanie odpowiada oczekiwaniom. W szczególności zasadnym jest zwiększenie kompetencji okręgowych zarządów w powyższych sprawach. Wymagają one bowiem od początku fachowej obsługi, której wiele ROD nie są w stanie zapewnić. Ponadto proponowany mechanizm funkcjonowałby jako swoisty „filtr”, który nie tylko weryfikowałby prawidłowość zamiaru wypowiedzenia pod względem przesłanek ustawowych, ale również pozwałby ocenić działania zarządu ROD przez pryzmat stosowania statutu. Wydaje się również, że ten mechanizm przyczyniłby się do ograniczenia ilości omawianych spraw do tych najpoważniejszych, w których nie ma zasadniczych obiekcji co do potrzeby wypowiedzenia umowy. Wymusi bowiem od zarządów ROD głębszą refleksję co do zasadności podjęcia tak poważnej decyzji.       

Szanowni Delegaci,

Zaproponowane zmiany mają nie tylko dostosować  statut do ustawy, ale również udoskonalić obowiązujące zapisy dla członków i struktur Związku w zakresie funkcjonowania organów, spraw członkowskich oraz kwestii opłat. Najwięcej zmian związanych jest z usprawnieniem działalności poszczególnych organów. Najszersza propozycja w tym względzie dotyczy modyfikacji w strukturze organizacyjnej jednostek okręgowych. Chodzi mianowicie o zmianę charakteru prawnego prezydiów okręgowych zarządów. Projekt zakłada, że prezydia staną się odrębnymi organami zarządzającymi dla okręgów. Dotychczas to one faktycznie pełniły te funkcje. Można więc powiedzieć, że proponowana zmiana jedynie sankcjonuje istniejący stan rzeczy. W szczególności nie zmienia się kompetencji, czy też składu osobowego. Obowiązujące dotąd reguły pozostają w mocy. Zmiana ta ma charakter ściśle formalny i wynika z konieczności ujednolicenia struktury organizacyjnej Związku we wszystkich jednostkach.

W konsekwencji pewnej zmianie ulegnie również charakter obecnych okręgowych zarządów, które nie będą już organami zarządzającymi, ale staną się najwyższymi organami w okręgach między okręgowymi zjazdami delegatów. Będą więc organami stanowiącymi. Również i ta zmiana jedynie usankcjonuje dotychczasowy stan, gdyż rola okręgowych zarządów zawsze sprowadzała się bardziej do wytyczania kierunków i rozstrzyganie zagadnień systemowych, aniżeli zajmowania się bieżącym zarządzaniem sprawami okręgu.

W konsekwencji należy dokonać zmiany nazwy powyższych organów, żeby je dostosować do ich nowych funkcji. Stąd też proponuje się, aby dotychczasowe prezydia nazwać okręgowymi zarządami, zaś dzisiejsze okręgowe zarządy przemianować na okręgowe rady. Podobna zmiana odnosi się do Prezydium Krajowej Rady, które – według propozycji – zmieniłoby swoją nazwę na Krajowy Zarząd. To określenie lepiej oddaje rolę tego organu, a jednocześnie spowoduje, że zakończymy proces ujednolicania struktury organizacyjnej całego Związku.

Szanowni Zebrani,

Nie sposób w tym miejscu omówić wszystkich zmian, które zakłada nowelizacja statutu. Można jedynie wymienić niektóre propozycje. W szczególności warto wspomnieć o ułatwieniach w zwoływaniu posiedzeń organów PZD oraz przywrócenie obowiązku wyłożenia materiałów sprawozdawczych przed walnym zebraniem. Zaproponowano również zakaz pobierania opłat ogrodowych od nowego działkowca w razie ich uiszczenia w danym roku przez poprzedniego użytkownika działki, a także przywrócono możliwość uchwalania przez walne zebranie prac na rzecz ogrodu jako sposobu odpracowania długu z tytułu należnych opłat ogrodowych. Jednocześnie postuluje się umożliwienie nowym okręgowym zarządom uchwalanie opłat ogrodowych pokrywających wydatki związane z korzystaniem z tytułu prawnego do gruntu, a zwłaszcza z tytułu opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, które ponoszą niektóre ogrody działkowe.

Koleżanki i Koledzy,

Kończąc prezentację najważniejszych rozwiązań w przedłożonym projekcie zmiany statutu, chciałbym zaznaczyć, że zawiera on jeszcze wiele innych propozycji, które udoskonalą funkcjonowanie naszej organizacji. Należy stwierdzić, że już z przedstawionych nowości można wyprowadzić oczywisty wniosek. Że przedstawiony projekt statutu jest dokumentem dobrym, potrzebnym i odpowiadającym wyzwaniom stojącym obecnie przed naszym ruchem. Co więcej, projekt został opracowany w zgodzie z obowiązującym porządkiem prawnym, a szczególnie z pełnym uwzględnieniem ustawy o ROD i ustawy o stowarzyszeniach. Niewątpliwym walorem projektu jest również fakt, że został przygotowany przy czynnym udziale środowisku działkowców oraz struktur PZD.

Projekt statutu powstał zatem w sposób całkowicie demokratyczny, co odcisnęło swoje znaczące i jednoznaczne piętno na treści samego projektu. Poszczególne propozycje zmian zmierzają właściwie do jednego fundamentalnego celu, a mianowicie udoskonalenie wewnętrznej demokracji i transparentności w najważniejszych kwestiach statutowych.

Związek jest bowiem organizacją samych działkowców. Dlatego konieczne jest dążenie do zwiększenia zaangażowania i poczucia odpowiedzialności za najważniejsze wspólne sprawy. Temu w istocie służy statut, który ma stworzyć trwałe podwaliny pod budowę i rozwój naszego Związku jako nowoczesnej i wiodącej organizacji działkowej – integrującej milionowe środowisko polskich działkowców w celu zachowania i zapewnienia rozkwitu ruchowi ogrodnictwa działkowego.

Jestem przekonany, że rozwiązania zawarte w przedłożonym projekcie w pełni odpowiadają na to ponadczasowe wyzwanie, a tym samym są zgodne z potrzebami działkowców, ogrodów i Związku.

Szanowni Delegaci,

 W świetle powyższego wnoszę, aby Krajowy Zjazd Delegatów PZD uchwalił w dniu dzisiejszym przedłożony projekt zmiany statutu PZD